معرفی کتاب:دده قورقوت

ر.الف جانلی

17 دی 1386

 

 

 

جدیدترین کتابی که به بازار کتاب ترکمن صحرا عرضه شده، ترجمه فارسی کتاب "دده قوقوت" است. این اثر حماسی ترکمنی به کوشش زنده یاد عبدالقادیر آهنگری حدود سی سال پیش ترجمه شده که امروز یه همت آقای حاج عبدالجلیل آخوندزاده و بازخوانی ویرایش دکتر اراز محمد سارلی به علاقمندان ارائه گشته است.
این کتاب 230 صفحه ای، توسط انتشاراتی مختومقلی فراغی، در 500 نسخه چاپ شده و قیمت آن 2300 تومان است.

"دده قورقوت" و یا "آتا قوقوت" یکی از آثار حماسی ترکمنی و به طور کلی ترک زبان ها است. مترجم در مقدمه ای که برای این کتاب نوشته می نویسد: "این کتاب یکی از قدیمی ترین متون ترکی است که با نام «دده قورقوت» شهرت یافته است و شامل 12 داستان حماسی مربوط به ترکان اوغوز است. هرکدام از این داستان ها نمایشگر آداب و رسوم ترکان آن زمان می باشد."

مترجم در ادمه می نویسد که: " اصل کتاب به خط عربی بوده و در کتابخانه درسدن نگهداری می شود و یک نسخه آن در کتابخانه برلین است. یعد ها در ایتالیا نیز نسخه یی از آن به دست آمده است. داستان های دده قورقوت توجه دانشمندان را به خود جلب کرده بود. در 1919 رفعت بیلگه تمام داستان های آن را در استانبول به چاپ رسانید و از آن زمان به بعد شهرت فراوان یافت."

حماسه دده قورقوت به روایتی مربوط به قرن های 11 ـ 10 و حتی بعضی از فصول آن مربوط به قرن های 7 ـ6 می باشد. به همین خاطر برای شناخت ساختار احتماعی ، اقتصادی، سنن و آداب ترکمن های قدیم دارای حائز اهمیت است.
در آن دوره ترکمن ها از سوی دشمنان متعددی مورد تهدید بودند، به همین خاطر جوانانی دلیر و رزم جو لازم بوده و تا وقتی که جوانان در رزمی نامی کسب نمی کردند بی نام می ماندند.

هریک از داستان های این اثر حماسی دارای سوژه ها و قهرمان های مختلفی است، که همگی بیان گر شرایط داخلی و خارجی اوغوزها در آن شرایط بوده و همه قهرمانان توسط دده قورقوت به هم مربوط می شوند.

زنده یاد عبدالقادیر آهنگری یکی از علاقمندان و محققین تاریخ و فرهنگ ترکمن بود که با مرگ زود هنگامش، ملت ترکمن ازوجود یکی از فرهیختگانش محروم شد. ترجمه اثر حماسی و ادبی دده قورقوت هرچند به لحاظ ادبی در سطح بسیار بالایی نیست و آن ظرافت ها و زیبایی هایی را که در اصل اثر وجود دارد بیان نمی کند، با وجود این کاری ارزشمند و ستودنی است. به ویژه برای نسل جوان و امروزی ترکمن ها. نسلی که بیش از پیش از هویت خود فاصله می گیرد و ناتوان از مطالعه و شناخت گنجینه های ادبی، حماسی و تاریخی خود است.
بدون شک انتشار دده قورقوت به زبان فارسی به جوانان ما در شناخت خود کیستی شان یاری خواهد رساند و به فارسی زبان های علاقمند به فرهنگ و ادب ترکمنی تحفه ارزشمندی است.