مرگ دیکتاتور

 

مرگ دیکتاتور الزاما به معنای مرگ دیکتاتوری نیست. فردا روز یکشنبه مقارن 24 دسامبر جنازه صفر مراد نیازوف رئیس جمهور مادام العمر ترکمنستان در زادگاهش در حومه عشق آباد به خاک سپرده می شود. با به زیر خاک رفتن دیکتاتور بعید به نظر می رسد که دیکتاتوری نیز در ترکمنستان دفن شود. در باره ترکمنستان بعد از نیازوف در بین ناظران سیاسی خارجی و نیروهای مخالف خارج نشین دولت ترکمنستان گمانه زنی های متنوع و متضادی وجود دارد.
اکثر نیروهای اپوریسیون دولت ترکمنستان در مجموع مرگ نیازوف را به فال نیک میگیرند و نگاهی خوش بینانه به روندهای تحولات آتی سیاسی دارند. بسیاری از رهبران و فعالان اپوزیسیون طی گفتگوهای تلفنی با "آزادلیق رادیوسی" رادیو آزادی(22دسامبر) ضمن اعلام این خوشبینی به حل تفاهم آمیز مشکلات احتمالی و اولویت قراردادن منافع ملی و مردم ترکمنستان تأکید کردند. آن هاهمچنین از بازگشت نیروهای اپوزیسیون به ترکمنستان سخن گفتند.
بعضی از کارشناسان مثل "باکیت یاکتایف" به اوضاع بعد از نیازوف با بدبینی نگاه می کنند و خطر درگیری بین طرفداران نیازوف و اپوزیسیون را محتمل می دانند. این کارشناس مسایل آسیای میانه بر نیرومندی اپوزیسیون تأکید میکند.
جنگ قدرت آتی در ترکمنستان برای دولت های بزرگ جهان و کشورهای همسایه به خاطر ثروت های طبیعی و موقعیت ژئوپولیتیک و استراتژیک ترکمنستان موضوعی کم اهمیت تلقی نخواهد شد. بی تردید هریک از آن ها برای دستیابی به مقاصد خود تلاش های لازم را به کار خواهند گرفت. برای نمونه وزیر امور خارجه آلمان در مسکو، در رابطه با مرگ نیازوف اعلام کرده است که «روسیه و اتحادیه اروپا هر دو علاقمند به ادامه ثبات در آسیای میانه اند.»(رادیو فردا) وزیر امور خارجه روسیه نیز در رابطه با درگذشت نیازوف اظهار کرده است که «ما امیدواریم که انتقال قدرت مطابق قانون باشد و رهبر جدید پایبندی خود را به تداوم و توسعه مناسبات دو کشور نشان دهد و در جهت منافع مردم ترکمنستان و آسیای مرکزی گام بردارد.»(رادیو فردا)
اعضای اتحادیه اروپا نیز خواهان بازگشت دموکراسی به ترکمنستان شدند. گزارشگران بدون مرز نیز بلافاصله بعد از انتشار خبر مرگ نیازوف با صدور بیانیه ای در پاریس خواستار آزدی زندانیان سیاسی و اجرای اصلاحات در ترکمنستان گردید.
در حاشیه همه این گمانه زنی ها توجه به چند نکته، درک تحولات آتی در ترکمنستان بویژه در عرصه قدرت را آسانتر خواهد ساخت. از جمله، مرگ دیکتاتور ترکمنستان ظاهرا در اثر بیماری قلبی وی بوده است. این به معنای این است که مردم هیچ گونه نقشی در از میان برداشتن دیکتاتور نداشته اند. عدم حضور مردم در تحولات بعدی نیز امکان تداوم سیستم موجود را تا حدود زیادی تضمین می کند. دیگر این که، علیرغم استبداد فردی نیازوف، در کادرهای زیر دست او گروهبندی های معینی وجود داشته است. بازداشت بلادرنگ عوض گلدی عطایف رئیس مجلس که قانونا موظف به اداره امور بود، دلیل روشنی بر این حدس می تواند باشد. از سوی دیگر بر عهده گرفتن کفالت ریاست جمهوری و فرماندهی موقت کل نیروهای مسلح توسط قربان قلی بردی محمدوف، معاون نخست وزیر و وزیر بهداشت ترکمنستان این گمان را افزایش می دهد گه جنگ قدرت قبل از مرگ نیازوف در مرکز قدرت عشق آباد آغاز گشته بود.
بردی محمدوف در نخستین سخنرانی خود وعده داد که انتخابات ریاست جمهوری بر موازین دمکراتیک برگزار خواهد شد. این موضع گیری را می توان از یکسو به عنوان چراغ سبزی به غرب و از سوی دیگر خلع سلاح کردن اپوزیسیون ترکمنستان و از این طریق تحکیم موقعیت خویش به عنوان رئیس جمهور آینده تعبیر کرد.
روز پنجم دی ماه مجلس خلق ترکمنستان در نشستی موضع خود را در باره آینده قدرت در ترکمنستان اعلام خواهد کرد. خواهیم دید که نظر این مجلس بر تاریکی های قدرت، روشنی خواهد بخشید یا آن که بر سایه های آن خواهد افزود.