آزادی بیان و نقش رسانه ها

    

اورمان

24 مرداد 1391

 

آزادی بیان اساسی ترین رکن جامعه مدنی ویکی از مهم ترین حقوق در دموکراسی های امروزین محسوب می شود. شوربختانه در جامعه ایران از رعایت این حق کلیدی هیچ خبری نبوده و نیست، برعکس این حق به طور آشکار و خشنی همواره پایمال شده و می شود.
طبعا جامعه مدنی یک شبه و به یک باره ایجاد نمی شود. ساختن آن نیازمند دگرگونی در تمام شئون سیاسی، اقتصادی ـ اجتماعی و فرهنگی جامعه است.
روشنفکران و رسانه ها در فراهم ساختن پیش زمینه های جامعه مدنی نقش بسیار مؤثری دارند. یکی از امکاناتی که در این راه می تواند مورد استفاده قرار گیرد راهنمای عمل قرار دادن منشور حقوق بشر سازمان ملل متحد است. خوشبختانه بسیاری از رسانه ها، سایت ها و وبلاگ ها بویژه مستقر در خارج از کشور پای بندی خود را به اعلامیه های جهانی کشور و مفاد آن خاصه در ارتباط با آزادی بیان اعلام کرده و می کنند. این تأیید ها منطبق با ماده های ۸ ۱ و ۹ ۱ اعلامیه جهانی حقوق بشر است که تصریح می کنند: «هر شخصی حق دارد از آزادی انديشه ، وجدان و دين بهره مند شود : اين حق مستلزم آزادی تغيير دين يا اعتقاد و همچنين آزادی اظهار دين يا اعتقاد ، در قالب آموزش دينی ، عبادت ها و اجرای آيين ها و مراسم دينی به تنهايی يا به صورت جمعی ، به طور خصوصی يا عمومی است . » و « ما ده ۹ ۱: هر فردی حق آزادی عقيده و بيان دارد و اين حق مستلزم آن است که کسی از داشتن عقايد خود بيم و نگرانی نداشته باشد و در کسب و دريافت و انتشار اطلاعات و افکار ، به تمام وسايل ممکن بيان و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد.»
این اظهار پای بندی به جای خود صحیح و لازم است، اما مادام که التزام به این حقوق از سوی مسئولین رسانه ها، سایت ها و وبلاگ ها در عرصه عمل رعایت نگردد نه تنها به حقیقت جویی و فرهنگ سازی یاری نمی رساند بلکه به ماندگاری و اشاعه فرهنگ استبدادی منجر می گردد.
هر آدم عاقل و یا دیوانه، سالم و یا بیمار و...می تواند هر چیزی را که دل تنگش خواست بگوید، بنویسد، نقاشی و یا طراحی کند، اما اشاعه آن از سوی اربابان جراید و مسئولین رسانه ها بدون حصول اطمینان از صحت وسقم اطلاعات داده شده در این گفتار ها و نوشتارها مغایر اصول و مفاد اعلامیه حقوق بشر خواهد بود. لابد خیلی ها هنوز به یاد دارند که چند سال پیش در پی انتشار کاریکاتور حضرت محمد که توسط کاریکاتوریست دانمارکی کشیده شده بود چه جنجال بین المللی در باره آن و آزادی بیان براه افتاد، که بالاخره عفو بین‌الملل هم در این رابطه با انتشار بیانیه‌ای واكنش نشان داد. عفو بین‌الملل در این بیانیه با تاکید بر اینکه آزادی بیان با مسئولیتهمراه است، انتشار کاریکاتورها را گونه‌ای از "بیان نفرت" بر اساس مذهب دانسته و اعلام کرد که اینگونه تبلیغ تنفر بایستی در همه کشورها غیرقانونی شود.
تا آن جا که به رسانه های ایرانی در خارج از کشور مربوط می شود تقریبا در همه آن ها چیزی با این مضمون که "انتشار هر نوشتاری در راستای باور و احترام به آزادی بیان است و لزوما تائیدی بر محتوا و مضمون آن نیست همواره نویسنده، مسئول و پاسخگو می باشد"، حالا اندکی بیشتر و یا کمتر؛ تصریح شده است. بسیاری از مسئولین رسانه ها با قید جملاتی از این دست خواسته یا نا خواسته سعی در شانه خالی کردن از مسئولیت خود دارند.
در ماده ی ۲ ۱ اعلامیه جهانی حقوق بشر چنین تصریح شده است که: «نبايد درزندگی خصوصی ، امور خانوادگی ، اقامت گاه يا مکاتبات هيچ کس مداخله های خودسرانه صورت گيرد يا به شرافت و آبرو و شهرت کسی حمله شود. در برابر چنين مداخله ها و حمله هايی ، برخورداری از حمايت قانون حق هر شخصی است.» متأسفانه برخی از قلم به دستان کج اندیش ما بدون توجه به این ماده به این و آن توهین می کنند، زندگی خصوصی افراد را به زیر سئوال می کشند و حتی با محل هایی که افراد اقامت داشته اند، سر وکار دارند و همه این رذایل اخلاقی را به عنوان نقد به خورد خوانندگانشان قالب می کنند.
این قلم به دستان عقده ای به شعور انسان ها توهین می کنند، و سعی دارند که با نوشته های میان تهی و مسموم خود، انسان های فعال را به انفعال بکشانند. نوشتجات آن ها مغایر ماده ۲ ۱ اعلامیه حقوق بشر است. قلم به دستان ما با نقض آشکار این حقوق انسانی به شرافت و کرامت انسان ها، به آزادی و دمکراسی تجاوز می کنند. گردانندگان وبلاگ های ما نیز آشکارا از باور شان عدول کرده و دفاع ار حق آزادی بیان را نقض می کنند. مسئولین این رسانه ها این مطالب را بدون اندکی تأمل و مسئولیت به دست انتشار می سپارند. پرسیدنی است که آیا وجدان انسانی این گردانندگان محترم از اشاعه این اراجیف به درد نمی آید؟ و باز پرسیدنی است که این افراد چه زمان به مسئولیتی که به دوش گرفته اند توجه خواهند نمود؟ با امید به این که دست اندر کاران رسانه ها نقش و مسئولیت خود را در اشاعه مسئولانه فرهنگ آزادی بیان دریابند و در عمل به آن پای بند باشند.