آینده ناروشن اقتصاد تورکمن صحرا

هفته های آخر سال 2010 میلادی  با برودت بی سابقه هوا و ریزش برف سنگین در اروپای مرکزی و شمالی توآم بود. سرمای بی سابقه منجر به تعطیلی بسیاری از فرودگاه های بزرگ بین المللی اروپا و راه های ارتباطی دیگر و اغتشاش جدی در ترافیک هوایی و زمینی شد.

 بر خلاف اروپا، این ایام در تورکمن صحرا با خشکی بی اندازه هوا و دریغ طبیعت از قطره ای باران بود. خشکی هوا و کمبود بارندگی ، کشاورزان منطقه را به شدت نگران ساخته است. کم لطفی طبیعت از یک سو وبی برنامه گی و عدم رسیدگی دولت نسبت به کشاورزی منطقه از سوی دیگروضع کشاورزی منطقه را با بحران جدی روبرو ساخته است. اساس اقتصاد تورکمن صحرا بر محور کشاورزی می چرخد، بحران کشاورزی  یعنی بحران اقتصادی همه اهالی منطقه است.

هفته های آخر سال 2010 میلادی همچنین مصادف بود با آغاز اجرای طرح «هدفمند ساختن یارانه ها»  به عبارت دیگر حدف یارانه ها و آزاد سازی قیمت ها در ایران، مردم از همان روزهای اول اجرای این طرح شاهد افزایش بی سابقه قیمت ها و گرانی سرسام آور بودند.

دیگر در گنبد و شهرهای دیگر تورکمن صحرا از صف های عریض و طویل جلوی نانوایی ها خبری نیست. این کاهش مشتری نتیجه مستقیم افزایش قیمت پس از اجرای طرح هدفمند کردن یارانه هاست. با این افزایش قیمت، مردم عادی از یکسو نگران هرچه کم رنگ تر شدن سفره هایشان هستند و از سوی دیگر  نگران از دست دادن بخش تکمیلی اقتصادشان . چرا که بخشی از مردم نان را برای دام ها و مرغ و خروس هایشان می خریدند که به گفته یکی از شهروندان گنبدی با افزایش بی رویه قیمت نان دیگر نگهداری دام و یا طیور صرف نمی کند.

با این حال عوامل حکومتی با کوبیدن منتقدین این طرح در مزایای  آن داد سخن می گویند. به عنوان نمونه غفور جرجانی فرماندار آق قالا می گوید: «شيوه هاي سابق پرداخت يارانه دارای اشكالات فراوانی بود و بودجه عمومی دولت به صورت غير هدفمند توزيع مي شد.»

 وی نیز به سیاق همه کارگزاران حکومت اسلامی با راست و ریس کردن یک مشت دروغ  اضافه می کند: «قبل از اجرايی شدن اين قانون گروه هاي پر درآمد و مرفه بيشتر از ديگر اقشار جامعه از يارانه بهره مي بردند ولي هم اكنون هر كس الگوي مصرف را رعايت كند بيشتر از ديگران از اين قانون بهره مند مي شود.»

یکی دیگر از تبعات حذف یارانه‌ها  افزایش قیمت حامل‌های انرژی است. از این رویکرد هر دو طرف یعنی هم مردم بویژه کشاورزان منطقه و هم دولتمردان نگران چگونگی پیشرفت روند آن هستند. هرچند کارگزاران منطقه نگرانی شان را در پوشش جملات مثبت و موفقیت آمیزبزک می کنند مثلا قائم مقام کميته حمل و نقل و سوخت استان چنین بیان می کند: «براساس گزارش هاي دريافتي روزانه از سوي ناظران اين کميته در شهرستان هاي مختلف ، روند همکاري هاي صورت گرفته از سوي مردم و صاحبان مشاغل در استان ، کم نظير بوده و آنان با درک صحيح از ضرورت اجراي اين قانون در کشور و نفع همگاني هدفمندي يارانه ها ، موجب اجراي مناسب اين طرح عظيم اقتصادي در استان شده اند.»

بر خلاف گفته های فوق، یکی از کشاورزان منطقه که به شدت نگران سوخت و گازوییل است، می گوید ما کشاورزان می توانیم با هر مشکلی به نوعی دست و پنجه نرم کنیم به جز مسئله گازوییل و سوخت. اگر دولت در این باره اقدامات و تدابیر عاقلانه ای اتخاد نکند کل وضعیت به هم خواهد ریخت. 

قائم مقام کميته حمل و نقل و سوخت استان همچنین می گوید : «همچنين براساس گزارش هاي دريافتي از سوي ناظران کميته در شهرستان هاي مختلف ، برخورد قاطع با متخلفان صورت مي پذيرد. »

این که آیا «هدفمند کردن یارانه ها» ناشی از رونق  بخشیدن به چرخ اقتصادی، کاهش بیکاری و تورم  و تقویت موقعیت افتصادی اقشار کم در آمد است و یا این که به قول دکتر فریبرز رییس دانا، که یکی از منتقدان اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها است، پیش ازدستگیری اش در مصاحبه‌ای دراین رابطه به صدای آمریکا گفته بود: «دولت جمهوری اسلامی به دلیل افتادن در تنگنای شدید اقتصادی به سمت حذف یارانه‌ها حرکت می‌کند. در واقع آن‌چه از آن به عنوان پرداخت نقدی یارانه‌ها به دهک‌های پایین درآمدی یاد می‌شود تنها راهی است برای فرار از پرداخت یارانه‌ها. تا زمانی که درآمدهای نفتی در اختیار دولت بود، دولت طرح حذف یارانه‌ها را اجرا نمی کرد، ولی از زمانی که درآمدهای نفتی فروکش کرده دولت در جهت حذف یارانه‌ها حرکت می‌کند. در عین حال دولت تلاش نمی‌کند تا هزینه‌های غیر ضروری خود همچون هزینه‌های نظامی را کاهش دهد بلکه هزینه‌های اقشار محروم را بالا می‌برد و فشار مضاعفی را به اقشار آسیب‌پذیر وارد می‌کند.» او افزود «دولت برای کاهش هزینه‌ها جلوی رانت‌خواری را نمی‌گیرد.» 

به هرحال در چشم انداز آینده کشاورزی و افتصاد تورکمن صحرا بنا به سیاست های غیر مسئولانه حکومت اسلامی و نیز بلایای  طبیعی، افق روشنی دیده نمی شود.

اورمان دی 1389